Η τεχνητή νοημοσύνη είναι κακιά κουβέντα ("artficial intelligence is a four-letter word"). Στη σχολή μου, το μάθημα λέγεται "Intelligent Systems", "νοήμονα συστήματα". Σε φάση "πώς να το πώ για να μη με κράξουνε". Το συζητάω με φίλους και μου λένε "μα η τεχνητή νοημοσύνη έχει αποτύχει". Από την άποψη οτι δεν έχει καταφέρει κανείς να φτιάξει μια μηχανή (ή να γράψει ένα πρόγραμμα- και πού θα το έτρεχε;) που να σκέφτεται σαν άνθρωπος, ή τουλάχιστον να περνάει το
τεστ Τιούρινγκ.
Όχι οτι είναι δύσκολο να φτιάξεις μια μηχανή που να σκέφτεται και να ενεργεί σαν άνθρωπος. Η διαδικασία είναι μάλλον απλή, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις (το αντίθετο μάλιστα) και είναι συχνά ιδιαίτερα ευχάριστη. Γι' αυτό έχουμε γύρω στα εννιά δισεκατομύρια τέτοιες μηχανές σε λειτουργία, κι όλο αυξανόμαστε.
Οι τεχνικές και τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται παντού και συνέχεια, απλά δεν τα λέμε έτσι. Εδώ στην Αγγλία, όποτε προσπαθώ να μιλήσω στο τηλέφωνο με κάποιον από μια δημόσια υπηρεσία μου απαντάει ένα αυτοματοποιημένο σύστημα που έχει σχεδιαστεί ειδικά για να με εκνευρίσει και να με αποπροσανατολίσει. Και λειτουργεί άψογα. Ένα τέτοιο σύστημα, που μου βγήκε μια φορά, είχε μέχρι και τη δυνατότητα αναγνώρισης ομιλίας, αλλά φυσικά την κράτησε για τον εαυτό του.
Τα βιομηχανικά ρομπότ, οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, οι οικονομικοί αναλυτές κι οι στρατιωτικοί αναλυτές, χρησιμοποιούν προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης.
Όποτε ψάχνω στο Google, ή χρησιμοποιώ ένα πρόγραμμα μετάφρασης από το δίκτυο, ή σαρώνω το πισί μου για ιούς, ή παίζω Total War, χρησιμοποιώ ένα πρόγραμμα με τεχνητή νοημοσύνη.
Κάθε φορά που ακούω το κλικ από το (ηλεκτρικό) καλοριφέρ, επειδή έπεσε ο θερμοστάτης του, βρίκομαι αντιμέτωπη με μια τεχνητή νοημοσύνη.
Η ρίζα, το ζουμί, της τεχνητής νοημοσύνης είναι η αναζήτηση ενός αντικειμένου σε ένα σύνολο πιθανών στόχων (ναι, ακριβώς όπως λέμε ψύλλος στ' άχυρα). Για παράδειγμα, η επιλογή της επόμενης κίνησης σε μια παρτίδα τάβλι (άντε, σκάκι). Η αναζήτηση τάξης και νοήματος σε μία σειρά ήχων, όπως στη μουσική ή την ομιλία. Η αναγνώριση εικόνας... ωπ, εδώ πάμε σε βαθειά νερά!
Το 1997 ο υπερυπολογιστής Deep Blue της IBM κέρδισε τον Gary Kasparov στο σκάκι. Η εταιρία έσπευσε να εξηγήσει οτι το μηχάνημά τους δεν είναι ένα σατανικό τεχνητό μυαλό που θα κατακτήσει τον κόσμο αν το αφήσουμε στην πρίζα:
Χρησιμοποιεί ο Deep Blue τεχνητή νοημοσύνη;
Η σύντομη απάντηση είναι "όχι". (...) Η μακροσκελής απάντηση είναι "όχι". Η "Τεχνητή Νοημοσύνη" είναι πιο επιτυχημένη στην επιστημονική φαντασία παρά εδώ στη γη και δεν χρειάζεται να είσαι ο Ισαάκ Ασίμωφ για να ξέρεις γιατί είναι δύσκολο να σχεδιάσεις ένα μηχάνημα που να μιμείται μια διαδικασία που καλά-καλά δεν καταλαβαίνουμε εντελώς. Το πώς σκεφτόμαστε είναι ένα ερώτημα χωρίς απάντηση. Ο Deep Blue δε θα μπορούσε ποτέ να είναι Hal-2000 [η "κακιά" ΤΝ από την Οδύσσεια 2000 του Στάνλει Κιούμπρικ] ακόμη κι αν προσπαθούσε. Ούτε θα μπορούσε να σκεφτεί ο Deep Blue να "προσπαθήσει".
(Απελθέτω απ' εμού, φτου φτου φτου).
Η πιο στοιχειώδης τεχνική προγραμματισμού στην τεχνητή νοημοσύνη, είναι το λογικό σχήμα "if-then-else". Για παράδειγμα:
If the water is colder than 40°
..........Then turn the heater ON
If the water is hotter than 60°
..........Then turn the heater OFF
Else
..........Keep the heater ON.
Συμβαίνει απλά αυτή να είναι επίσης η πιο στοιχειώδης τεχνική προγραμματισμού, γενικά, από την εποχή τουλάχιστον που την πρωτοχρησιμοποίησε ο Jon McCarty στη γλώσσα Lisp (μια κλασσική γλώσσα τεχνητής νοημοσύνης). Οι σύγχρονες γλώσσες προγραμματισμού χρησιμοποιούν λογική για να κατευθύνουν τη ροή ενός προγράμματος. Στο κέντρο κάθε προγράμματος των windows, υπάρχει ένα μακρύ "case statement" δηλαδή μια διαφορετική διατύπωση του if-then-else. Στο επίπεδο των συσκευών βέβαια η σχέση της λογικής με την πληροφορική είναι μπροστά στα μάτια σου κι η συνεχής άρνηση οτι η τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ και τη χρησιμοποιούμε καθημερινά, στο σπίτι, στο σχολείο, στη δουλειά, στο κολατσιό, είναι γελοία. Τα λογικά κυκλώματα είναι κατευθείαν εφαρμογές της λογικής του Boole στη λήψη αποφάσεων και την τοποθέτηση πληροφορίας στη μνήμη. Αν οι υπολογιστές λειτουργούν με τον τρόπο που σκεφτόμαστε -επειδή τους έχουμε σχεδιάσει εμείς- τότε έχουμε μηχανές που σκέφτονται όπως εμείς.
Αν δεν "σκέφτονται σαν άνθρωποι", δηλαδή αν δεν μπορείς να κάνεις ψιλοκουβεντούλα και να παίξεις μαζί τους μια πρέφα στο καφενείο, ε, τί να κάνουμε. Κάποτε θα γίνει κι αυτό.
Προς το παρόν σκέφτομαι του χρόνου του παραχρόνου να κάνω ένα μάστερς (τσαμπέ) στην τεχνητή νοημοσύνη. Έτσι για να έχω να λέω ανέκδοτα. "Και πού κάνεις πιάτσα μωρό μου;" "Στο πανεπιστήμιο του Sussex, κάνω μάστερς στην τεχνητή νοημοσύνη. Θες λίγη;".
(πολιτικό σχόλιο)
