Ενεργειακή κρίση

Σημείωση: για το ίδιο θέμα ανέβασε εχτές ποστ κι ο Θωμάς Ξωμερίτης.

Την ώρα που η εύπορη και αναπτυγμένη Δύση περνάει μια ενεργειακή κρίση, που απειλεί την οικονομία κραταιών κρατών όπως των ΗΠΑ με κατάρρευση, ο υπόλοιπος κόσμος έχει να αντιμετωπίσει ένα μάλλον πιο επείγον πρόβλημα: οι αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας και της Αφρικής υποφέρουν από την έλλειψη των βασικών τους διατροφικών ειδών, του ρυζιού και του σταριού.

Το 2007 η τιμή του σταριού αυξήθηκε κατά 130%, παγκοσμίως. Η τιμή του ρυζιού, κατά 74%, ενώ μόλις την περασμένη Παρασκευή ανέβηκε κατά 10% (στοιχεία από το BBC). Σε χώρες όπως η Αίγυπτος, το Μεξικό, η Νιγηρία, το Μαρόκο, η Ινδονησία, η Αϊτή και η Υεμένη, εκδηλώνονται ταραχές και πορείες διαμαρτυρίας για την τιμή των τροφίμων. Το ρύζι είναι είδος πρώτης ανάγκης για τους φτωχότερους κατοίκους της Αφρικής και της Ασίας- ενώ το σιτάρι είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις ίδιες περιοχές αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Και τώρα, ένα νέο στέλεχος μιας καταστροφικής ασθένειας των σιτηρών, γνωστής ως Black Stem Rust πλήττει τις σοδειές στις ίδιες αναπτυσσόμενες χώρες, στην Αφρική και την Ασία (τους έχουν μουντζώσει τους ανθρώπους;). Τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Παγκόσμια Τράπεζα, ακόμη και τα μέλη του G8, προβλέπουν και προειδοποιούν για επικείμενη ανθρωπιστική καταστροφή χωρίς προηγούμενο.

Οι αιτίες της αύξησης των τιμών είναι πολλές. Η ενεργειακή κρίση της Δύσης (και όχι μόνο) είναι κάθε άλλο παρά άσχετη. Εκτός από την προφανή επίπτωση, που είναι η αύξηση των τιμών όλων των αγαθών καθώς αυξάνεται η τιμή του πετρελαίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή και τη διακίνησή τους, είναι και τα βιοκαύσιμα τώρα στη μέση. Οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία (στοιχεία από τη Wikipedia) έχουν αρχίσει να αντικαθιστούν κάποια ποσοστά των ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούν με βιοκαύσιμα, φιλοδοξώντας να καλύψουν όσο το δυνατόν περισσότερες από τις ενεργειακές τους ανάγκες με την ανανεώσιμη αυτή (αν και όχι καθαρή) μορφή ενέργειας.

Οι εκτάσεις όμως που χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια βιοκαυσίμων, κυρίως καλαμποκιού, είναι εκτάσεις που αναγκαστικά δεν χρησιμοποιούνται στην παραγωγή τροφίμων. Καθώς αυξάνεται η ζήτηση για βιοκαύσιμα, αυξάνεται κι η ζήτηση για τα τρόφιμα που δεν παράγονται στη θέση τους- και μαζί μ' αυτήν, κι οι τιμές τους. Εξ' άλλου, το καλαμπόκι, που χρησιμοποιείται σαν βιοκαύσιμο, είναι επίσης βασική ζωοτροφή. Για να παραχθεί ένα κιλό μοσχαρίσιου κρέατος, χρειάζονται οχτώ κιλά καλαμπόκι. Κι αυτό τη στιγμή που η άνοδος του βιοτικού επιπέδου κάποιων αναπτυσσόμενων χωρών, όπως η Κίνα και η Ινδία, αυξάνει τη ζήτηση κρέατος αλλά και καυσίμων, που με τη σειρά τους αυξάνουν κατακόρυφα την ζήτηση για ζωοτροφές και περισσότερα βιοκαύσιμα και την ανάγκη για περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. (στοιχεία από τη Wikipedia )

Ξαφνικά, οι ενεργειακές και διατροφικές μας ανάγκες βρίσκονται να στριμώχνονται σε μια διαρκώς συρρικνούμενη έκταση καλλιεργήσιμης γης, που απειλείται από την ερημοποίηση και την κλιματική αλλαγή, αλλά κι από την εισβολή του αστικού περιβάλλοντος στην ύπαιθρο. Η έρημος, οι πάγοι στους πόλους, τα 3/4 του πλανήτη που είναι καλυμμένα με νερό, η αστική έρημος, είναι εκτάσεις της επιφάνειας του πλανήτη που δεν προσφέρονται για καλλιέργεια. Εκτάσεις που δεν μπορούν να συντηρήσουν την ζωή, ή τουλάχιστον τον πολιτισμό.

Η διατροφική κρίση, είναι ενεργειακή κρίση. Το σύνολο της ενέργειας που είναι διαθέσιμη στη Γή, προέρχεται από τον Ήλιο. Η ίδια ενέργεια που χρησιμοποιείται από τη ζωή πάνω στη Γη είναι η ίδια που χρησιμοποιούμε και στην τροφοδοσία της τεχνολογίας μας. Για την τροφική αλυσίδα, και τη φωτοσύνθεση στη βάση της, μάθαμε βέβαια στο σχολείο. Όμως, κι οι περισσότερες μορφές ενέργειας που χρησιμοποιούμε, τα ορυκτά καύσιμα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η αιολική κι η ενέργεια των κυμάτων , είναι στην πραγματικότητα ηλιακή ενέργεια, η ενέργεια από το φως του Ήλιου που πέφτει στη Γη και αποθηκεύεται με διάφορες μορφές από τη βιόσφαιρα και το κλίμα. Το σύνολο όμως της ηλιακής ενέργειας που μπορούμε να αξιοποιήσουμε, είτε για τη διατροφή μας, είτε για την τροφοδοσία της τεχνολογίας μας, είναι περιορισμένη. Εξαρτάται από την συνολική επιφάνεια του πλανήτη που μπορεί να δεχτεί αλλά και να δεσμεύσει αυτήν την ενέργεια. Με άλλα λόγια, η ενέργεια που έχουμε στη διάθεσή μας, για να επιβιώσουμε και να αναπτυχθούμε, δεν είναι απεριόριστη.

Καθώς αυξάνεται ο ανθρώπινος πληθυσμός μας, και μαζί του οι ανάγκες μας για τροφή και καύσιμα, όλο και θα πλησιάζουμε μια επικίνδυνη κρίσιμη μάζα, ένα σημείο όπου η διαθέσιμη ενέργεια δεν θα φτάνει για να καλύψει τις ανάγκες μας. Προφανώς, δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί η ακριβής χρονική στιγμή που θα φτάσουμε αυτήν την κρίσιμη μάζα. Οι άνθρωποι όμως, αρχίζουν να πεινάνε πολύ πριν αρχίσουν να πεθαίνουν από την πείνα.

Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν οτι ο ανθρώπινος πληθυσμός θα διπλασιαστεί μέχρι το 2050, για να φτάσει τα 12 δισεκατομύρια. Αυτή τη στιγμή, ήδη, σχεδόν ο μισός ανθρώπινος πληθυσμός, 1.7 δισεκατομύρια άνθρωποι, ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας, με 2 δολλάρια τη μέρα (στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα), ενώ οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται συνέχεια. Έχουμε ήδη αρχίσει να πεινάμε- σε ευρεία κλίμακα.