Ενόραστρον

(Ε, αφού σας έπιασε όλους με το συγγραφιλίκι, άστοδιάλο, να κι ένα από μένα!)




(Από το δικτυακό τόπο astikoimythoi.gr)

Τίτλος: (το) "Ενόραστρον".

Μύθος ή γεγονός: μύθος.

Τί υποστηρίζει: ένα αρχαίο κειμένο (με τον τίτλο "Ενόραστρον") κυκλοφορεί στο διαδίκτυο και όποιος το διαβάσει, τρελλαίνεται.

Πώς μεταδίδεται: με μορφή ηλεκτρονικών επιστολών ή αναρτήσεων σε ιστολόγια που "προειδοποιούν" τον παραλήπτη. Οι αναρτήσεις συνήθως αναπαράγουν το κείμενο των επιστολών.

Παραδείγματα:

(Από ηλεκτρονική επιστολή που στάλθηκε στις 21 Αυγούστου 2009)

Να προσέχεται, γιατί, κυκλοφορεί στο internet κυκλοφορεί ένα αρχαίο κείμενο που λέγεται "Ενόραστρον" κι όποιος το διαβάσει ολόκληρο, ή μόνο μερικές γραμμές, τρελλαίνεται και πεθαίνει. Αυτό το κείομενο το στέλνουνε για "φάρσα" κάποιοι ασυνείδητοι ή το στέλνουνε οι πράκτορες της Μοσάντ σε όσους νομίζουνε πως συμπαθούνε τους Παλαιστίνιους και τον αγώνα τους για να τον ξεφορτωθούνε. Το διάβασε πριν δύο μήνες ο Κυριάκος Π. και έχασε το μυαλό του, γι' αυτό βγήκε στους δρόμους γυμνός τυλιγμένος με ένα σεντόνι και κραύγαζε άναρθρες προσευχές σε θεότητες της παραφροσύνης, τους δαίμονες Ιαΐα, Φγκλουν και Φτανγκ. Το παιδί είναι τώρα με ψυχοφάρμακα. Το κείμενο αυτό που το έχουνε γράψει τρελλοί σε ιδρύματα, όταν τους καβαλάει ο διάβολος και τους ψιθυρίζουν τα δαιμόνια, εμφανίζεται με διάφορες μορφές, συχνά δεν έχει κάν τίτλο ή μερικές φορές έχει έναν τίτλο παραπλανητικό, ο Τσελεμεντές του Σκότους, που είναι για τη μουσική Μπλακ Μέταλ, ή Τα Φρύγανα που είναι ποιητική συλλογή του ομοφυλόφιλου τοξικομανή Δήμου Κούτσουρου από τη Θεσσαλονίκη. Αλλά δεν έχει μέσα αυτά τα βιβλία, μόνο ο τίτλος λέει έτσι, μέσα είναι το κείμενο αυτό που είναι καταραμένο κι όποιος το διαβάσει τρελλαίνεται. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει να το καταλάβει κανείς, είναι επειδή είναι γραμμένο σε Μεσαιωνικά Λατινικά ή σε Βυζαντινά Ελληνικά και γι' αυτό φαίνεται αμέσως οτι δεν είναι αυτό που λέει στον τίτλο του.

(Από ηλεκτρονική επιστολή της 10 Ιανουαρίου 2005)

Το "Ενόραστρον" είναι ένα αρχαίο κείμενο που έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά (της Βυζαντινής εποχής) και από εκεί στα Λατινικά. Κανείς δεν ξέρει από πού προέρχεται, ποιός το έγραψε, πότε και γιατί. Μέσω γλωσσολογικής ανάλυσης φαίνεται να είναι γραμμένο την εποχή του Ερμή Τρισμέγιστου και άρα είναι στ' αλήθεια αρχαίο κι όχι φάρσα. Το ενόραστρον κυκλοφορεί στο διαδίκτυο από την εποχή του usenet και σε διάφορες παραλλαγές, με διαφορετικούς τίτλους. Κατά καιρούς έχει εμφανιστεί ως Σωλωμωνική, ή με τον τίτλο "Νεκρονομικόν" του Χάουαρντ Φίλιπς Λάβκρφαφτ. Μερικές φορές δεν είναι μόνο ο τίτλος του που αλλάζει, το κείμενο από το Ενόραστρον είναι ανακατεμένο με το άλλο κείμενο και δεν ξεχωρίζει εύκολα, το διαβάζει κανείς χωρίς να το καταλάβει. Όταν καταλάβει κανείς οτι αυτό είναι που διαβάζει πρέπει να σταματήσει αμέσως γιατί όσο περισσότερο διαβάζει κανείς τόσο κινδυνεύει να χάσει το μυαλό του. Το Ενόραστρον έχει γραφτεί από κάποιον φιλόσοφο ή μάγο με σκοπό να ξεκλειδώσει τις πύλες του νου και να φανερώσει στο ανθρώπινο μυαλό την απόκρυφη γνώση που του είναι απαγορευμένη. Διαβάζοντάς το κανείς βλέπει να του αποκαλύπτεται ο κόσμος κάτω και γύρω από τον κόσμο, ο κόσμος όπως είναι στην πραγματικότητα. Τέτοια γνώση δεν είναι φτιαγμένη για τα ανθρώπινα μυαλά και γι' αυτό τα μυαλά μας δεν την αντέχουνε. Είναι άκρως επικίνδυνο να διαβάσει κανείς παραπάνω από δυο-τρεις γραμμές από αυτό το κείμενο. Ένας νεαρός άντρας, 20 χρονών, από τη Θεσσαλονίκη, ο Κυριάκος Π. κλείστηκε σε ίδρυμα επειδή διάβασε περίπου δυο σελίδες από αυτό πριν το καταλάβει. Αν λάβετε αντίγραφα του κειμένου στο ηλεκτρονικό σας ταχυδρομείο, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να τα σβήσετε μόλις καταλάβτε με τί έχετε να κάνετε. Σε καμμία περίπτωση μην το διαδώσετε παραπέρα!

(Ανάρτηση σε ιστολόγιο)

Ένας φίλος μου που είναι μεταφραστής αρχαίων κειμένων μου είπε οτι κυκλοφορεί στο internet ένα βιβλίο που λεγεται Το Ενόραστρον και που όποιος το διαβάσει ολόκληρο, ή αν διαβάσεις περισσότερο από μια-δυο γραμμές, τρελλαίνεσαι. Για να το μεταφράσουνε λέει, τους έδιναν μισό κεφάλαιο στον καθένα, ή μερικές σελίδες, ανάλογα με το πόσο επικίνδυνες είναι. Από την ομάδα των μεταφραστών ένα παιδί, ένας 20 χρονών από τη Θεσσαλονίκη, κατά λάθος άρχισε να μεταφράζει παρακάτω από 'κει που του είχανε πει και έχασε το μυαλό του, τον κλείσανε σε ίδρυμα και είναι με ψυχοφάρμακα. Αν σας στείλει κανείς με email ένα βιβλίο που λέει "Το Ενόραστρον" και έχει μέσα λατινικά ή Αρχαία Ελληνικά, μην το διαβάσετε, ούτε καν για να δείτε τί είναι. Και λίγες μόνο γραμμές αρκούνε.

Παραλλαγές: Κάποιες παραλλαγές υποστηρίζουν οτι το Ενόραστρον γράφτηκε από τον Πυθαγόρα ή τους Πυθαγόρειους κι έχει να κάνει με μια "απόκρυφη γεωμετρία" που είχαν επινοήσει. Σε μία περίπτωση, αναφέρεται το όνομα του αρχικού συγγραφέα του βιβλίου ως "Μειλίχιος ο Κως". Το όνομα του θύματος και η ηλικία του μερικες φορές αναφέρονται ως "Γιώργος Π, 25 χρονών" ή "Καιτούλα Π. 40 χρονών".

Προέλευση: το "Ενόραστρον" φαίνεται να είναι σύνθεση μιας σειράς αστικών μύθων που αφορούν "αρχαία κείμενα" που "τρελλαίνουν" όποιον τα διαβάζει, ή άλλο υλικό που έχει παρομοίως ανθυγειινές ιδιότητες (τα αποτελέσματα κυμαίνονται από τον απλό πονοκέφαλο ως τον θάνατο). Οι σχετικές ηλεκτρονικές επιστολές και αναρτήσεις σε ιστολόγια πολλαπλασιάστηκαν την εποχή της ταινίας "The Ring" που έχει παρεμφερές θέμα ("μια βιντεοκασέτα που όποιος τη δει πεθαίνει μέσα σε μια εβδομάδα"). Σύμφωνα με κάποιες ηλεκτρονικές επιστολές, το κείμενο κυκλοφορεί στο διαδίκτυο "από την εποχή του usenet".

Οι παραλλαγές που μιλάνε για μια ομάδα μεταφραστών που μεταφράζουν μόνο ένα μέρος του κειμένου, είναι προφανώς επηρεασμένες από το σκετς των Monty Python's με τίτλο "The funniest joke in the world". Με τη σειρά της αυτή είναι βασισμένη σε πραγματικές πρακτικές αποκρυπτογράφησης απόρρητων επικοινωνιών.

Ο τίτλος "Ενόραστρον" εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ένα άρθρο του "συγγραφέα-ερευνητή" Νικόλαου Γ. Βάλανου, στο περιοδικό Ανεξερεύνητο (Μάιος 1985). Σύμφωνα με αυτό:

"Το Ενόραστρον είναι ένα ζωντανό κείμενο, που αλλάζει καθώς διαβάζεται και παρουσιάζεται με διαφορετική μορφή σε κάθε αναγνώστη, ακόμη και σε κάθε ανάγνωση. Στην πραγματικότητα δεν είναι ένα κείμενο, τυχαίνει απλά να εμφανίζεται με την μορφή συγκεκριμμένων κειμένων, πιθανόν επειδή όσοι το αναπαράγουν δεν καταλαβαίνουν πάντα την λειτουργία του. Έτσι έχει βγει η φήμη οτι κυκλοφορεί "κρυμμένο" σε άλλα κείμενα, τη Σολομωνική, τη Βίβλο, μέχρι και τον Τσελεμεντέ (!). Οποιοδήποτε κείμενο, μικρό ή μεγάλο, μπορεί να λειτουργήσει ως Ενόραστρο. Δεν είναι το κείμενο το ίδιο που επιδρά στο μυαλό του αναγνώστη, αλλά η δομή του, που ακολουθεί κάποιες γνωστές μαθημαγικές φόρμουλες. Ακόμη και μια απλή αθλητική εφημερίδα μπορεί να έχει αυτό το αποτέλεσμα αν τη διαβάσει κάποιος με τον λάθος τρόπο (ή τον σωστό, ανάλογα με το πώς το βλέπει κανείς). Μάλιστα, δεν χρειάζεται καν να είναι γραπτό κείμενο αυτό που ακολουθεί κανείς με το μυαλό του. Οποιαδήποτε οργανωμένη δομή μπορεί να οδηγήσει στην "ενόραση" που υπονοεί ο τίτλος: οι σκαλωσιές στο εξωτερικό της Ακρόπολης, μια άποψη των δρόμων της Αθήνας από το Λυκαβηττό, η ύφανση μιας Μεσαιωνικής ταπισερί στο Εθνικό Μουσείο... "

Ο ίδιος συγγραφέας επανέρχεται στο θέμα με "ανανεωμένη" προοπτική, το 1998.

"Το Ενόραστρον είναι στην ουσία μία διαδρομή στο εσωτερικό ενός ογκου πληροφορίας. Ακολουθώντας την κανείς, οργανώνει την πληροφορία με συγκεκριμμένο τρόπο και το αποτέλεσμα είναι μία νέα διαμόρφωση του όγκου της πληροφορίας, μία νέα τάξη πληροφορίας που αναδύεται από το χάος.

Το κείμενο το ίδιο δεν έχει καμμία σημασία. Θα μπορούσε να είναι μια συνταγή μαγειρικής ή μια διαφήμιση. Δεν έχει καν σημασία αν το κείμενο το ίδιο είναι γραμμένο με σκοπό να ενεργοποιήσει αυτούς τους μηχανισμούς της νόησης. Μπορεί κανείς να "διαβάσει" (η σωστή έκφραση είναι μάλλον "ιχνηλατήσει" ή ίσως "ψηλαφήσει") το Ενόραστρον ακόμη και τυχαία, ξεφυλλίζοντας ένα περιοδικό από βαρεμάρα. Θα μπορούσε να το "διαβάσει" αν έπαιρνε ένα βιβλίο και ξεκινούσε να το διαβάζει στην τύχη, αρχίζοντας από μια σελίδα κάπου στη μέση και γυρίζοντας μπρος και πίσω συνέχεια- πάντα τυχαία. Αυτό είναι κάτι που συνηθίζω να κάνω, όταν διαβάζω ένα μεγάλο βιβλίο. Όταν έχω προχωρήσει αρκετά, πηδάω μερικά κεφάλαια για να δω τί γίνεται παρακάτω, ή πώς εξελίσσεται ο χαρακτήρας ενός ήρωα. Μετά γυρνάω πίσω και συνεχίζω τη διήγηση από εκεί που την είχα αφήσει. Αυτό το κάνω αρκετές φορές με το ίδιο βιβλίο. Αν ήμουν άτυχος (ή τυχερός, ανάλογα πώς το βλέπει κανείς) θα μπορούσα να έχω σκοντάψει έτσι στη δομή του Ενόραστρου. Ποιός ξέρει τί θα είχε γίνει τότε. Σίγουρα δε θα καθόμουν τώρα να γράφω αυτές τις γραμμές!

Καθώς εξαπλώνεται η χρήση του υπερκειμένου στον Παγκόσμιο Ιστό, πιστεύω οτι οι περιπτώσεις τυχαίων ...συναπαντημάτων με το Ενόραστρον, θα πληθαίνουν συνέχεια. Όπως θα ξέρει όποιος έχει ασχοληθεί με αυτά τα πράγματα, η συνηθισμένη συμπεριφορά των επισκεπτών του Ιστού, είναι να ακολουθούν τυχαίους συνδέσμους, από ένα δικτυακό τόπο σε άλλον, συχνά χωρίς ειρμό ή σκέψη. Ίσως όμως προς το παρόν να είμαστε όλοι ασφαλείς. Σύμφωνα με μια θεωρία, για να μπορέσει ένα κείμενο να λειτουργήσει ως "Ενόραστρον" πρέπει να έχει φτάσει μία "κρίσιμη μάζα" πληροφορίας. Λέγεται μάλιστα πως αυτός είναι ο λόγος που είναι δυνατόν να "διαβάσει" κανείς το Ενόραστρον σε έντυπα κείμενα, επειδή το σύνολο του έντυπου λόγου της ανθρωπότητας έχει φτάσει (και ξεπεράσει) αυτήν την κρίσιμη μάζα. Ο Ιστός είναι ακόμη σχετικά καινούργιος και ίσως απέχουμε ακόμη από αυτό το σημείο."

Τα ονόματα των "θυμάτων" του κειμένου είναι πάντα ένα μικρό όνομα και το αρχικό ενός επώνυμου, συνήθως "Π". Οι αναφορές σε έναν νεαρό άντρα που "βγήκε στο δρόμο με ένα σεντόνι" είναι πιθανόν αναφορές σε πραγματικά περιστατικά. Το Μάιο του 1985 ο τύπος αναφέρει μία "σέχτα σατανιστών" με την επωνυμία "Η Μαύρη Δέσμη" (σύμφωνα με την εφημερίδα Αυγή, "Αρνητική Δέσμη"). Τα μέλη της κατηγορήθηκαν για προσηλυτισμό, όταν αρχίσαν να κυρήττουν το "ευαγγέλιο" του αρχηγού της σέχτας, Μιχαήλ Αρμάου, στους δρόμους της πρωτεύουσας. Τα "άμφια" της σέχτας ήταν ένας λινός χιτώνας. Στη δίκη που ακολούθησε οι κατηγορίες κατέρρευσαν, καθώς το "κύρηγμα" της σέχτας γινόταν σε ακατάπληπτη, επινοημένη γλώσσα ("αλαμπουρνέζικα") και τα "ιερά κείμενα" που επεδείκνυαν τα μέλη της ήταν ομοίως γραμμένα σε αυτοσχέδια "ιερογλυφικά" ("καλικαντζούρες").

Κατά τη διάρκεια της δίκης, ένα από τα μέλη που υπέφερε από σχιζοφρένεια υπέστη ψυχωσικό επεισόδιο και χρειάστηκε να απομακρυνθεί από την αίθουσα. Επέστρεψε λίγο αργότερα, αφού του χορηγήθηκαν οι πρώτες βοήθειες. Μετά την αθώωσή της η σέχτα δεν απασχόλησε ξανά τον τύπο. Τα μέλη του astikoimythoi.gr δεν καταφέραν να βρούν κάποια σύνδεση ανάμεσα στην Αρνητική Δέσμη και τον αστικό μύθο για το Ενόραστρον.